De afstandstolkendienst: lange wachttijden en een tekort aan tolken. Wat kan er beter?

Het CAB staat in voor de omkadering van de afstandstolken, monitort het gebruik, bepaalt de openingsuren en bepaalt ook het aantal in te zetten afstandstolken. Momenteel is de afstandstolkendienst beschikbaar van maandag tot en met vrijdag. Op maandag, woensdag en donderdag is deze dienst geopend van 8.30 – 19.00 uur en op dinsdag en vrijdag van 8.30 – 17.30 uur.

Volgens minister Crevits zet het CAB het aantal afstandstolken zo optimaal mogelijk in. Er zijn meestal twee afstandstolken aanwezig, maar als uit de monitoring blijkt dat er op een bepaald tijdstip weinig of geen oproepen zijn, is er slechts één tolk aanwezig, te weinig als je het mij vraagt.

Doordat er maximaal twee tolken aanwezig zijn bij het CAB kan de wachttijd vaak behoorlijk lang oplopen. Vorig jaar bleef één vierde van de oproepen van dove en slechthorende personen naar de afstandstolkendienst onbeantwoord. Ik vroeg de minister dan ook welke acties zij zal ondernemen om dit percentage op te krikken naar honderd procent.

Ik ben alvast tevreden dat minister Crevits erkent dat er lange wachttijden zijn en dat het antwoordpercentage omhoog moet. Volgens de minister biedt het CAB een terugbelfunctie aan. De oproeper kan deze functie instellen om later teruggebeld te worden door de afstandstolk. Het is goed dat deze functie bestaat, maar ik stel mezelf hier toch enkele vragen bij. Wat als een dove of slechthorende dringend iemand moet bereiken? Daar is op dit moment geen oplossing voor.

Minister Crevits heeft reeds aan het VAPH gevraagd om samen met het CAB te bekijken welke acties er bijkomend genomen kunnen worden om het antwoordpercentage te verhogen. Een van de zaken is om een permanentie van de tolkendienst te voorzien tot 21.00 uur. Het VAPH zal samen met het CAB bekijken of dit in de toekomst mogelijk is.

De lange wachttijden zijn het gevolg van een tekort aan freelancetolken. Volgens minister Crevits is een permanentie van drie afstandstolken noodzakelijk om de wachttijden te verminderen. Vandaag zijn er 15 freelance-afstandstolken beschikbaar bij het CAB. Om een goede werking te garanderen zouden dit er 16 moeten zijn. Daarom is het CAB op zoek naar extra freelance tolken Vlaamse Gebarentaal.

Ik ben tevreden dat men op zoek gaat naar een extra tolk om zo een permanentie van drie afstandstolken te voorzien. In 2022 werd er een samenwerking met het beleidsdomein Onderwijs opgestart met een tijdspas om het uurloon en de kilometervergoeding van tolken te verhogen. Op die manier wil de minsiter tolken motiveren om van hun bijberoep hun hoofdberoep te maken. Ik hoop dat dit in praktijk zal omgezet worden en dat er snel een extra tolk gevonden wordt.

Wanneer een dove of slechthorende zich in een noodsituatie bevindt, denk bijvoorbeeld aan een woningbrand of een verkeersongeval, is de app 112 24 op 24 en zeven dagen op zeven beschikbaar. Met deze app kunnen doven en slechthorenden chatten met een persoon van de hulpdiensten.

Het is goed dat deze app bestaat, maar doven en slechthorenden die Vlaamse Gebarentaal als moedertaal hebben, zijn vaak niet heel sterk in geschreven Nederlands. Daarnaast is chatten met een hulpverlener op momenten van nood vaak niet optimaal. Idealiter komt er een afstandstolkendienst die dag en nacht bereikbaar is.

De tolkenopleiding is een masteropleiding van vijf jaar. Vandaag studeren er jaarlijks slechts twee à drie personen af als tolk Vlaamse Gebarentaal. Dat is behoorlijk weinig. Daarom heeft minister Crevits samengezeten met minister van onderwijs, Ben Weyts, om dit probleem aan te kaarten en te voorkomen dat er binnenkort geen instroom meer is van studenten. Uiteraard kan men niemand verplichten deze opleiding te volgen, maar ze kan wel in de kijker worden gezet.

Tot slot zijn er volgens minister Crevits verschillende personen die de Vlaamse Gebarentaal machtig zijn, maar niet actief zijn als tolk. Het is een kunst deze personen te overtuigen voor een carrière als tolk Vlaamse Gebarentaal.

Er ligt nog heel wat werk op de plank. Commissievergaderingen zijn bijvoorbeeld niet ondertitelt, de plenaire vergadering is dat gelukkig wel. Dat er een live tolk aanwezig kon zijn is een eerste goede stap richting een inclusieve samenleving. Ik hoop uiteraard dat dit niet de laatste stap is en dat het met de huidige technologie snel mogelijk wordt om ook de commissies te ondertitelen. Ik ben er dan ook van overtuigt dat we in de toekomst nog grote stappen vooruit kunnen zetten. Wordt vervolgd…